Në mesnatën e 17 korrikut të vitit 1977, në afërsi të Librazhdit u ekzekutuan dy poetë: Vilson Blloshmi, 29 vjeç, dhe Genc Leka, 36 vjeç, të dënuar për krime imagjinare. Ata u shpallën fajtorë më 13 qershor 1977 dhe u dënuan me vdekje – pushkatim dhe konfiskim të pasurisë me akuzen “Sabotim në ekonominë bujqësore të fshatit, agjitacion e propagandë.”
Vendimi i Gjykatës së Rrethit u la në fuqi si nga Gjykata e Lartë, ashtu edhe nga Presidiumi i Kuvendit Popullor.
Blloshmi, si poet dhe përkthyes i poetëve më të njohur perëndimorë, falë njohurive të mira të gjuhës angleze dhe frënge, u akuzua fillimisht për përmbajtjen e poezisë “Saharaja”, e cilësuar si simbolikë e Shqipërisë pa ëndrra – e shkretë, pa miq dhe pa shokë.
Ai lindi në Bërzeshtë të rrethit të Librazhdit. Pas përfundimit të shkollës, kthehet në fshatin e tij të lindjes, ku do të merrej me bujqësi e punë në minierë. Pasioni e shtynte të përkthente dhe shkruante poezi, por shtypi dhe shtëpitë botuese të kohës ia mbyllnin dyert për “biografi të keqe”. Regjimi i kish vënë damkën e kulakut.
Katër muaj para se ta fusnin në burg, letërkëmbimi, ditarët, poezitë dhe përkthimet e Vilson Blloshmit u sekuestruan nga policia. Shteti që e kishte ndaluar të merrej me letërsi, papritur po interesohej posaçërisht për këtë krijimtari letrare të shkruar në fshehtësi dhe të kyçur nëpër sëndukë.
Genc Leka po ashtu lindi në Bërzeshtë. Që në bankat e shkollës e përndoqën spiunët dhe agjentët e shërbimit të Sigurimit. Netëve, kur nuk e zinte gjumi, mblidhej në aneksin, ku ishte dhe një sënduk me libra dhe përkulej mbi shkrimet e tij. Lexonte e dëgjonte Moxartin, Shubertin. Proza lirike e Paustovskit me personazhet e tij, me tipa pak rebelë, të lënë mënjanë nga shoqëria, i pëlqenin. Në letra të stolistura poezish hidhte mendimet, në të cilat jo rrallë i kalonte edhe mendimi i vdekjes. I afërt e i largët njëkohshëm për poetin.
Pas vitit 1991 u provua me dokumente që Vilson Blloshmi dhe Genc Leka nuk kishin kryer asnjë krim, sabotim a propagandë, andaj u shpallën zyrtarisht martirë.
Vargjet e mëposhtme tregojnë parandjenjën përndjekëse të një fundi tragjik:
Poezia e fundit
O hënë, pse dole, moj, kaq e trishtuar,
Mos vallë për mua po mban zi?
Ç’më fsheh ashtu me sy të lotuar,
Mos m’u sos jeta dhe unë s’e di?
Po dhe në vdeksha, jeta s’ka të mbaruar
Dhe pse sot po shkruaj të fundmen poezi.
Gentiana Sula Faqja Zyrtare Gentiana Mara Sula #MesojmengaeKaluara #arkivaaidsh Ardita Repishti Migena Demirxhi Valbona Emini Gerald Vjollca Aldi Dedndreaj Ardiana Topi