Gjirokastër, 22 tetor 2025–Në mjediset e Qendrës Kulturore të Fëmijëve “Fato Berberi”, në bashkëpunim me Bashkinë e Gjirokastrës, u zhvillua takimi i radhës i Dialogut të Autoritetit për Informimin mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit me pushtetin vendor, me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të bashkive të qarkut Gjirokastër dhe disa bashkive të qarkut të Vlorës.
Takimi u zhvillua në kuadër të nismës së Autoritetit për të thelluar bashkëpunimin me pushtetin vendor në tri fusha me rëndësi të veçantë për kujtesën institucionale dhe kulturore të vendit:
➡️ verifikimin e kandidatëve për tituj vendorë të nderit dhe për emërtimin e rrugëve, shesheve dhe hapësirave publike;➡️ identifikimin dhe trajtimin e vendvarrimeve të viktimave të komunizmit;➡️ promovimin e kujtesës historike përmes muzeve, bibliotekave dhe institucioneve arsimore.
Znj. Kristina Gushi, nënkryetare e Bashkisë së Gjirokastrës, mirëpriti të pranishmit duke vlerësuar takimin si një mundësi të rëndësishme për informim, bashkëpunim dhe ndërgjegjësim të ndërsjellë mes Autoritetit dhe pushtetit vendor. Ajo nënvizoi se bashkitë mbartin një rol të rëndësishëm në ruajtjen e kujtesës historike dhe morale të komunitetit lokal, dhe shprehu gatishmërinë për të forcuar bashkëpunimin me Autoritetin në projektet që lidhen me kujtesën, identitetin dhe historinë e qyteteve.
Në vijim, z. Skënder Vrioni, anëtar i Autoritetit, paraqiti një tablo të plotë të veprimtarisë së Autoritetit, fushën e veprimit dhe përgjegjësitë ligjore që burojnë nga ligji nr. 45/2015 “Për të drejtën e informimit mbi dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit”, duke theksuar veçanërisht pikat e kontaktit dhe bashkëpunimit me institucionet vendore.
Z. Altin Hoxha, anëtar i Autoritetit, zgjodhi formën e bashkëbisedimit të hapur për të sqaruar përfaqësuesit e pushtetit vendor mbi modalitetet e verifikimit të kandidatëve për tituj nderi dhe emërtimin e hapësirave publike. Ai theksoi se roli i Autoritetit është informues dhe verifikues me mbi bazën e dokumenteve arkivore, ndërsa vendimmarrja përfundimtare i takon pushtetit vendor. Përmes shembujve konkretë, ai ndau problematika të hasura në kërkesat e deritanishme dhe dha rekomandime për mënyrën e formulimit të tyre, në mënyrë që procesi të jetë sa më i saktë dhe i besueshëm.
“Ky proces do të shërbejë që të kemi një shoqëri të shëndetshme, të kemi bërë ndarjen nga e kaluara komuniste njëherë e mirë. Është në respektin e të gjithë qytetarëve të ecin në rrugët dhe hapësirat publike, emërtimet e të cilëve të mos lëndojnë ndjenjat e tyre apo kujtimin e vuajtjeve të tyre në të kaluarën.”
Një pjesë e rëndësishme e takimit iu kushtua procesit të identifikimit të vendvarrimeve të trupave të pagjetur. Z. Luan Ismaili, koordinator i projektit me Komisionin Ndërkombëtar të Personave të Humbur, theksoi se ky bashkëpunim synont’u rikthejë dinjitetin viktimave dhe familjeve të tyre, përmes dokumentimit dhe shënjimit të vendeve të ekzekutimeve. Ai prezantoi ekspeditat në terren të realizuara deri më sot, problematikat e ndryshme dhe shpjegoi rëndësinë e vullnetit dhe bashkëpunimit të ngushtë me pushtetin vendor, si çelësi i suksesit në këtë proces.
Ai bëri të ditur se deri më tani janë gjetur 6 vendvarrime dhe janë identifikuar 12 të tjera, duke vënë në dukje se procesi është i ndërlikuar dhe kërkon informacion të saktë historik e lokal. U sollën shembuj bashkëpunimesh të frytshme me bashkitë e Shkodrës, Himarës, Ersekës dhe Tepelenës, si dhe u evidentuan sfidat që lidhen me dokumentacionin e paplotë apo me mungesën e dëshmive.
Nga Drejtoria e Mbështetjes Shkencore dhe Edukimit Qytetar, znj. Brunilda Çërraga prezantoi mënyrën se si dosjet e ish-Sigurimit të Shtetit mund të shndërrohen në mjete edukimi qytetar dhe historik, përmes aktiviteteve që ndërthurin dokumentin, historinë dhe përvojën jetësore të brezave. Ajo ndau shembuj të ekspozitave dokumentare, klubeve të librit dhe simpoziumeve lokale, që synojnë të sjellin në vëmendje figurat e përjashtuara nga historia zyrtare dhe të fuqizojnë mësimdhënien e historisë së persekutimit komunist në shkolla.
“Klubi i Librit është parë si një mundësi për të afruar nxënësit dhe mësuesit me këtë periudhë historike, për të ndërtuar reflektim dhe empati përmes leximit dhe dëshmive reale.”
Moderatorja e aktivitetit solli një reflektim të rëndësishëm mbi kuptimin e kujtesës publike, duke theksuar se ajo nuk duhet të mbetet vetëm në arkiva apo muze, por duhet të bëhet pjesë e përvojës qytetare dhe hapësira ve publike.
“Emrat e rrugëve, pllakat përkujtimore, memorialet apo edhe mungesa e tyre tregojnë se çfarë zgjedh një shoqëri të mbajë mend dhe çfarë dëshiron të harrojë. Kujtesa nuk është një gjykim mbi të shkuarën, por një akt qytetarie dhe transparence që nderon viktimat dhe ruan integritetin e hapësirave publike si vende reflektimi.”
Në përfundim, nënkryetarja e Bashkisë Gjirokastër znj. Kristina Gushi vlerësoi veprimtarinë si një model të frytshëm bashkëpunimi institucional dhe shprehu interesin e Bashkisë së Gjirokastrës për projekte të përbashkëta me Autoritetin në fushën e kujtesës historike, edukimit qytetar dhe promovimit të vlerave demokratike.
